Ο Όσιος Μάρκος ό άσκητής είναι ένας άπό τούς έπιφανέστερους άσκητικούς συγγραφείς τής Έκκλησίας μας. Έzησε στά τέλη 4ου καί άρχές του 5ου αί. Ήταν μαθητής του άγιου Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Διετέλεσε πρεσβύτερος καί προϊστάμενος μοναστικής άδελφότητας στήν Άγκυρα, πρίν άποσυρθεί στήν έρημο της Γαλατίας, όπου άσκήτεψε μόνος. Κοιμήθηκε αίωνόβιος μετά τό 430.Φιλόθεος καί φιλόπονος ό όσιος Μάρκος, έπιδόθηκε γιά 60 χρόνια στή νήψη καί τή μελέτη των θείων Γραφών. Φτάνοντας «είς τό άκρον τής άσκήσεως καί τής άρετης», όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ό άγιος Νικόδημος ό Άγιορείτης στό συναξάρι του (5 Μαρτίου), άπέκτησε τά χαρίσματα τής θαυματουργίας καί τής άγιοπνευμαπικής σοφίας. Τό τελευταίο τό άποδεικνύουν διαχρονικά τά δογματικά καί άσκητικά του συγγράμματα, τα όποια έγιναν τόσο δημοφιλή, ώστε οί βυζαντινοί χριστιανοί έφτασαν νά λένε: «Πάντα πώλησον καί Μάρκον άγόρασον»! Τή μαρτυρία του, άλλωστε, έπικαλούνται συχνά μεταγενέστεροί του άσκητικοί συγγραφείς, όπως ό άββάς Δωρόθεος, ό όσιος Ιωάννης ό Σιναίτης, ό όσιος Συμεών ό Νέος Θεολόγος, ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς κ.ά.Ένα άπό τά έργα του θεοφόρου άσκητή, μικρό άλλά έξοχο, είναι καί τό Περί νόμου πνευματικού, πού περιέχεται στή Φιλοκαλία των ίερων Νηπτικών. Σ’ αύτό, σέ 200 άποφθεγματικά «κεφάλαια», μέ τρόπο πρωτότυπο άλλά καί μέ στέρεη θεμελίωση στήν Άγία Γραφή καί τήν ίερή Παράδοση, άναλύεται ή λειτουργία του πνευματικού νόμου. Ό νόμος αύτός, σύμφωνα μέ τόν ιερό συγγραφέα, είναι «ό νόμος της έλευθερίας», ό όποϊος περιέχεται στό Εύαγγέλιο τού Χριστού. Ή τήρηση τών εύαγγελικών έντολών άποτελεϊ τό περιεχόμενο τής χριστιανικής άσκήσεως καί όδηγεϊ τούς πιστούς άπό τη δουλεία των παθών στην έλευθερία των τέκνων του Θεού καί στήν είρήνη του Αγίου Πνεύματος.Άξίζει νά σημειωθεί ότι ό όσιος Συμεών ό Νέος Θεολόγος (949-1022) έφτασε σέ πολύ νεαρή ήλικία στή θέα του άκτίστου θείου φωτός, μελετώντας μέ ύπόδειξη του πνευματικού του πατέρα τό σύγγραμμα αύτό του όσίου Μάρκου καί έφαρμόζοντας κυρίως τήν άκόλουθη συμβουλή του: «Άν znτας νά θεραπευθείς, φρόντισε τη συνείδηση σου καί κάνε ό,τι σου λέει…».Σήμερα, πού ή περιφρόνηση του νόμου του Θεού έχει όδηγήσει την κοινωνία μας σέ βαθιά κρίση καί σέ άδυναμία διακρίσεως του καλού άπό τό κακό, τά θεόσοφα «κεφάλαια» του άγίου Μάρκου προβάλλουν ώς πολύτιμος καθοδηγητικός κανόνας τής έν Χριστώ ζωής. Τά σημαντικότερα άπ’ αύτά έχουν άνθολογηθεί στίς έπόμενες σελίδες καί πιοτεύ- ουμε ότι θά ώφελήσουν τούς άδελφούς μας έκείνους πού άγωνίζονται εύσυνείδητα ν’ άπαλλαγούν «άπό του νόμου τής άμαρτίας καί του θανάτου» καί νά οίκειωθούν «τόν νόμον του πνεύματος της ζωής έν Χριστώ Ιησού» (Ρωμ.η’2).
ΕΠΕΙΔΗ πολλές φορές θελήσατε νά μάθετε πώς ό νόμος του Θεού είναι πνευματικός, σύμφωνα μέ τόν απόστολο (Ρωμ.ζ’14), καί τί πρέπει νά γνωρίζουν καί νά κάνουν όσοι θέλουν νά τόν τηρήσουν, θά σας πώ γι’ αύτό κατά τή δύναμή μου.*Πρώτα-πρώτα γνωρίζουμε ότι ό Θεός είναι ή αρχή καί ή μεσότητα καί τό τέλος κάθε καλού. Τό καλό είναι αδύνατο νά πράττεται ή νά πιστεύεται παρά μόνο μέ τήν ένωση μέ τόν Ιησού Χριστό καί μέ τόν φωτισμό τού Άγίου Πνεύματος.*Σέ κάθε προσπάθειά σου βάλε άρχή Έκεϊνον πού είναι ή άρχή κάθε καλού, γιά νά γίνει κατά Θεόν έχεϊνο πού άποφάσισες νά κάνεις.*Η βέβαιη πίστη είναι ένας ίσχυρός πύργος. Καί ό Χριστός γίνεται τά πάντα γιά τόν άνθρωπο πού πιστεύει.*Ο νόμος του Εύαγγελίου, πού όδηγεϊ στήν έλευθερία, διδάσκει όλη τήν άλήθεια. Καί οί πιό πολλοί τόν διαβάζουν άπλά γιά νά τόν γνωρίσουν’ λίγοι, όμως, τόν κατανοούν, ανάλογα μέ τήν έκτέλεση τών έντολών. νόμος αύτός γιά νά διαβαστεϊ χρειάζεται έπίγνωση, γιά νά κατανοηθεί χρειάζεται τήν τήρηση των εντολών, άλλά γιά νά έκπληρωθεί άπαιτεϊται τό έλεος του Χριστού.*Μή ζητάς νά δείς τήν τελειότητα του θείου νόμου σέ ένάρετους άνθρώπους, γιατί τέλειος σέ άρετές δέν μπορεϊ νά βρεθεί κανείς. Ή τελειότητά του είναι κρυμμένη στόν Σταυρό του Χριστού.*Ο Κύριος είναι κρυμμένος μέσα στίς έντολές Του καί αποκαλύπτεται σ’ έκείνους πού Τόν ζητούν, ανάλογα μέ τήν προθυμία τους στήν έχτέλεση αύτών τών έντολών.*Όταν ασκήσουμε βία στόν έαυτό μας γιά τήν έκτέλεση όλων τών έντολών του Θεού, τότε θά άντιληφθούμε ότι ό νόμος του Κυρίου είναι τέλειος καί ότι έμεϊς μέν τόν έφαρμόζουμε μέ τά καλά μας έργα, κανείς άνθρωπος, όμως, δέν μπορεϊ νά τόν τηρήσει τέλεια χωρίς τούς οίκτιρμούς του Θεού.*Όποιος έχει ταπεινοφροσύνη καί έργασία πνευματική, όταν διαβάζει τίς θείες Γραφές, όλα τά έννοεί άναφορικά μέ τόν έαυτό του καί όχι μέ άλλον.*Νά μελετάς τά λόγια της Γραφής, έκτελώντας τίς θεϊες έντολές, καί μήν καταγίνεσαι σέ πλατειασμούς καί θεωρητικές άναλύσεις, πού φέρνουν ύπερηφάνεια.*Έχεϊνος πού γνωρίζει τό θέλημα του Θεού καί τό έκτελεϊ κατά τή δύναμή του, μέ μιχρούς κόπους άποφεύγει τούς μεγάλους.*Έχεϊνος πού δέν προτιμά θεληματικά τούς κόπους γιά χάρη τής εύσέβειας, δοκιμάζεται σκληρότερα από τούς άθέλητους κόπους.*Η συνείδηση είναι ένα βιβλίο πού τό έχουμε από τή φύση μας. Έκεϊνος πού τό μελετά στήν πράξη, δέχεται θεία βοήθεια.*Άν ζητάς νά θεραπευθείς, φρόντισε τή συνείδησή σου καί κάνε ό,τι σού λέει, καί πολύ θά ώφεληθείς.*Τά κρυφά του κάθε άνθρώπου τά γνωρίζουν ό Θεός καί ή συνείδησή του. Άπ’ αύτά τά δύο άς διορθώνεται ό καθένας.*Η άγαθή συνείδηση αποκτάται μέ τήν προσευχή καί ή καθαρή προσευχή μέ τή συνείδηση. Γιατί από τή φύση τους έχουν ή μία τήν ανάγκη της άλλης.*Όποιος έκτελεϊ έντολή του Θεού, άς περιμένει τόν πειρασμό πού τήν άκολουθεί. Γιατί ή άγάπη πρός τόν Χριστό μέ τά αντίθετα δοκιμάζεται.*Έκεϊνος πού θέλει νά νικήσει τούς πειρασμούς χωρίς προσευχή καί ύπομονή, δέν θά τούς διώξει, άλλά θά περιπλακεϊ περισσότερο.*Μή λές ότι έχεις άποκτήσει άρετή χωρίς θλίψη. Γιατί ή άρετή πού άποκτάται μέ άνεση είναι άδοκίμαστη.*Τά αίώνια άγαθά έχουν έτοιμαστεϊ γιά τούς άνθρώπους πού περνούν θλίψεις. Όμοια καί τά αίώνια βάσανα έχουν έτοιμαστεί γιά τούς άνθρώπους πού περνούν μέ κενοδοξία καί ήδονή.*Μή νομίζεις ότι κάθε θλίψη έρχεται στούς ανθρώπους έξαιτίας τών άμαρτιών τους. Υπάρχουν άνθρωποι πού εύαρεστούν τόν Θεό, καί όμως έχουν θλίψεις. Γιατί ή Γραφή, πού λέει ότι «οί άσεβείς θά διώχθούν» (Ψαλμ.36:28), λέει έπίσης ότι «όλοι όσοι θέλουν νά ζήσουν μέ εύσέβεια, σύμφωνα μέ τό θέλημα του Ιησού Χριστού, θά αντιμετωπίσουν διωγμούς» (Β’Τιμ.γ’12).*Στίς θλίψεις έναντιώθηκαν πολλοί μέ πολλούς τρόπους. Κανείς, όμως, δέν τίς ξεπέρασε χωρίς προσευχή καί μετάνοια.*Κάθε άθέλητης θλίψεως νά άναλογίζεσαι τό άποτέλεσμα, καί θά βρείς σ’ αύτό τό σβήσιμο κάποιας άμαρτίας.*Κάθε κατά Θεόν θλίψη είναι πραγματικό έργο εύσέβειας. Γιατί ή άληθινή άγάπη δοκιμάζεται μέ τά άντίθετα.*Τίς θλίψεις του παρόντος νά τίς άνταλλάσσεις προκαταβολικά μέ τά μελλοντικά αγαθά, καί ποτέ δέν θά άτονήσει ό άγώνας σου άπό άμέλεια.*Οί χλευασμοί των άνθρώπων φέρνουν θλίψη στήν καρδιά, έξαγνίζουν όμως έκείνους πού τούς ύπομένουν.*Άν ζημιωθείς ή χλευαστείς ή διωχθείς από κάποιον, μή σκέφτεσαι τό παρόν, άλλά περίμενε τό μέλλον, καί θά διαπιστώσεις ότι αύτός σού έγινε πρόξενος πολλών καλών όχι μόνο στήν παρούσα ζωή άλλά καί στή μέλλουσα.*Έκεϊνος πού άδικεϊται από τούς ανθρώπους, άπαλλάσσεται άπό άμαρτίες καί βρίσκει βοήθεια από τόν Θεό ανάλογη μέ τή θλίψη.*Άπό έκείνους πού άδικούν φανερά, πιό πονηρός είναι έκεϊνος πού άδικεϊ κρυφά, γι’ αύτό καί κολάζεται σκληρότερα.*Όποιος προσεύχεται γιά τούς ανθρώπους πού τόν άδικούν, χτυπά μέ όρμή τούς δαίμονες. Όποιος έναντιώνεται στούς άνθρώπους πού τόν άδικούν, πληγώνεται από τούς δαίμονες.*Μήν προσπαθείς νά λύσεις τά δύσκολα προβλήματα μέ φιλονικία, αλλά μέ τά μέσα πού έπιβάλλει ό πνευματικός νόμος, δηλαδή μέ τήν ύπομονή, τήν προσευχή καί τήν άπλότητα της έλπίδας.*Καλύτερα νά σέ πολεμούν οί άνθρωποι παρά οί δαίμονες. Έκεϊνος πού εύαρεστεί τόν Κύριο, τούς νίκησε καί τούς δύο.*Στόν καιρό της θλίψεως νά προσέχεις τήν επίθεση της ήδονής. Γιατί τότε γίνεται εύκολα αποδεχτή, έπειδή παρηγορεί τή θλίψη.*Φωτιά πού καίει είναι ή άμαρτία. Όσο, λοιπόν, έλαττώνεις τό ύλικό πού τήν τροφοδοτεί, τόσο καί θά σβήνεται. Καί όσο προσθέτεις ύλικό, τόσο καί θά φουντώνει.*Μήν άφήσεις άμαρτία χωρίς νά τήν έξαλείψεις, ακόμα κι άν είναι πολύ μικρή, γιά νά μή σέ παρασύρει μετά σέ μεγαλύτερα κακά.*Τά μικρά άμαρτήματα ό διάβολος μας τά παρουσιάζει ασήμαντα, έπειδή μέ άλλον τρόπο δέν μπορεί νά μας όδηγήσει σέ μεγαλύτερα κακά.*Όταν άμαρτήσεις κρυφά, μήν προσπαθήσεις νά κρυφτεϊς. Γιατί «όλα είναι γυμνά καί ξεσκεπασμένα στά μάτια του Κυρίου» (Έβρ.δ’13), στόν όποϊο θά λογοδοτήσουμε γιά τίς πράξεις μας.*Γιά όποιον άμαρτάνει φανερά, χωρίς νά μετανοεί, καί δέν παθαίνει τίποτα μέχρι τόν θάνατό του, νά πιστεύεις πώς ή Κρίση θά είναι άνελέητη.*Όπως τούς ανόρεκτους τούς ώφελεϊ ή πικρή άψιθιά, γιατί τούς άνοίγει τήν όρεξη, έτσι καί τούς κακότροπους τούς συμφέρει νά παθαίνουν συμφορές, γιατί τούς κάνουν νά μετανοούν.*Άν έξετάζεις τίς δικές σου άμαρτίες καί όχι τού πλησίον σου, ποτέ δέν θά λεηλατήσουν οί δαίμονες τό πνευματικό έργαστήριο του νού σου.*Άς ύποθέσουμε πώς είναι δώδεκα τά πάθη. Άν άγαπήσεις ένα άπ’ αύτά μέ τή θέλησή σου, είναι ίκανό νά άναπληρώσει καί τά άλλα έντεκα.*Αιτίες κάθε κακίας είναι ή κενοδοξία καί ή φιληδονία. Έχεϊνος πού δέν τίς μίσησε αύτές, δέν νικά κανένα πάθος.*Ρίζα όλων τών κακών έχει όνομαστεί ή φιλαργυρία (Α’Τιμ.ς’10). Αύτή, ώστόσο, σαφώς αποτελείται άπό τήν κενοδοξία καί τή φιληδονία. Άπ’ αύτά τά τρία πάθη, τή φιλαργυρία, τήν κενοδοξία καί τή φιληδονία, τυφλώνεται ό νούς.*Έξαιτίας αύτών τών παθών, έχουν αύξηθεϊ τόσο πολύ ανάμεσα στούς άνθρώπους ό θυμός, ή όργή, οί πόλεμοι, οί φόνοι καί όλα τά ύπόλοιπα κακά. Πρέπει, λοιπόν, νά τά μισήσουμε ώς μητέρες των κακών καί μητρυιές τών άρετών.*Κάθε πράγμα άπό λίγο άρχίζει, καί σιγά-σιγά άναπτύσσεται καί μεγαλώνει.*Τά κακά παίρνουν δύναμη τό ένα από τό άλλο. Όμοια καί τά καλά αύξάνονται τό ένα μέ τή βοήθεια του άλλου, ώθώντας όλο καί πιό μπροστά τόν άνθρωπο πού μετέχει σ’ αύτά.*Όταν βρίσκεσαι στήν άρχή του κακού, μή λές: «Δέν θά μέ νικήσει». Γιατί έχεις ήδη νικηθεί τόσο, όσο βρίσκεσαι μέσα στό κακό. Δίχτυ πολύπλοκο είναι ή μέθοδος της κακίας, κι έκεϊνος πού μπλέχτηκε λίγο, άν άμελήσει, σφίγγεται όλόκληρος μέσα σ’ αύτό.*Άπό τή φιληδονία έρχεται ή αμέλεια καί άπό τήν αμέλεια ή λήθη τών καλών. Γιατί ό Θεός έχει χαρίσει σέ όλους τή γνώση έκείνων πού μας συμφέρουν.*Η φιλήδονη καρδιά γίνεται φυλακή καί άλυσίδα γιά τήν ψυχή τήν ώρα τού θανάτου, ένω ή φιλόπονη καρδιά είναι πόρτα άνοιχτή στό έλεος του Θεού.*Άν δέν θέλεις νά πάθεις κακό, μή θέλεις νά κάνεις κακό. Γιατί, άναπόφευκτα, τό ένα άκολουθεί τό άλλο. «Ο,τι σπέρνει ό άνθρωπος, αύτό καί θά θερίσει» (Γαλ.ς’7). Όταν, λοιπόν, μέ τή θέλησή μας σπέρνουμε τά κακά καί έπειτα χωρίς τή θέλησή μας τά θερίζουμε, πρέπει νά θαυμάζουμε τή δικαιοσύνη του Θεού.*Μή θέλεις ν’ άκους ξένες πονηρές πράξεις, γιατί έτσι έντυπώνονται μέσα σου καί τά ίδιαίτερα χαρακτηριστικά αύτων τών πράξεων.*Όταν ακούς μέ εύχαρίστηση άσχημα λόγια, νά θυμώνεις μέ τόν έαυτό σου καί όχι μ’ έκεϊνον πού τά είπε. Γιατί άν ή ακοή σου είναι πονηρή, θά φορτώνεις τόν έαυτό σου μέ πονηρά άχούσματα.*“Όπως δέν είναι δυνατό νά βόσκουν μαζί πρόβατα καί λύκοι, έτσι δέν είναι δυνατό νά βρεϊ έλεος έκεϊνος πού έπιβουλεύεται τόν πλησίον του.*Όπως δέν μπορούν νά συνυπάρξουν τό νερό καί ή φωτιά, έτσι δέν μπορούν νά συνυπάρξουν ή δικαιολογία καί ή ταπείνωση.*Άν κανείς σέ έπαινεϊ ύποκριτικά, περίμενε κάποια στιγμή καί νά σέ κατηγορήσει.*Άν ύπερηφανεύθηκες έπειδή σέ έπαίνεσαν, περίμενε άτιμία. Γιατί λέει ή Γραφή: «Όποιος ύψώνει τόν έαυτό του, θά ταπεινωθεί» (Λουκ.ιδ’11).*Όταν έχεις λογισμό πού σέ προτρέπει νά ζητήσεις άνθρώπινη δόξα, νά ξέρεις καλά ότι σού προετοιμάζει αίσχύνη.*Έκεϊνος πού έπιζητεϊ τόν έπαινο, βρίσκεται μέσα στό πάθος. Κι έκεϊνος πού θρηνεϊ γιά θλίψη πού τού ήρθε, άγαπά τήν ήδονή.*Υπάρχει έλεγχος πού γίνεται από κακία ή από άμυνα. Υπάρχει καί έλεγχος πού γίνεται άπό φόβο Θεού καί από αγάπη πρός τήν άλήθεια.*Καλύτερα νά προσεύχεσαι μέ ευλάβεια γιά τόν πλησίον σου, παρά νά τόν έλέγχεις γιά κάθε του άμάρτημα.*Πολλοί είναι οί τρόποι της προσευχής καί διαφέρει ό ένας από τόν άλλο. Κανένας, όμως, τρόπος προσευχής δέν είναι έπιβλαβής, έκτός άν δέν είναι προσευχή αλλά σατανική ενέργεια.*Μήν ύπερηφανευθείς, άν χύνεις δάκρυα στήν προσευχή σου. Είναι ό Χριστός πού άγγιξε τά μάτια σου καί θεράπευσε τήν τύφλωση τού νού σου.*Κάποιος άνθρωπος πού θέλησε νά κάνει κακό, προηγουμένως προσευχήθηχε νοερά από συνήθεια. Καί άφου κατ’ οίκονομίαν Θεού έμποδίστηκε από τό κακό, ύστερα πολύ Τόν εύχαρίστησε.*Ή άγρυπνία, ή προσευχή καί ή ύπομονή στίς θλίψεις φέρνουν στήν καρδιά συντριβή άσφαλή καί ώφέλιμη, άρκεϊ νά μήν άνατρέψουμε τήν ίσορροπία των τριών αύτων μέ τήν ύπερβολή. Έκεϊνος πού καλλιεργει ύπομονετικά αύτές τίς άρετές, θά λάβει βοήθεια καί σέ άλλες, ένώ έκεϊνος πού άμελεϊ καί διασκορπίζεται έδω κι έχεϊ, θά νιώσει άφόρητη όδύνη τήν ώρα του θανάτου του.*Νά μή σκέφτεσαι καί νά μήν κάνεις τίποτα χωρίς σκοπό σύμφωνο μέ τό θέλημα του Θεού. Γιατί έκεϊνος πού βαδίζει χωρίς σκοπό, μάταια κουράζεται.*Υπάρχει πράξη πού φαίνεται καλή, άλλά ό σκοπός έκείνου πού τήν κάνει δέν είναι καλός. Υπάρχει καί άλλη πράξη πού φαίνεται κακή, άλλά ό σκοπός έκείνου πού τήν κάνει είναι καλός. Καί αύτό συμβαίνει όχι μόνο σέ έργα άλλά καί σέ λόγια. Αύτή ή άντίθεση πράξεως καί σκοπού όφείλεται άλλοτε σέ άπειρία ή άγνοια, άλλοτε σέ πονηρή διάθεση καί άλλοτε σέ εύσεβή σχοπό.Θεός τίς πράξεις μας τίς λογαριάζει σύμφωνα μέ τίς προθέσεις μας. Γιατί λέει ή Γραφή: «Νά σού δώσει ό Κύριος κατά τήν καρδιά σου» (Ψαλμ.ιθ’5).*Υπάρχει άνθρωπος πού φαινομενικά έκτελει έντολή τού Θεού, ένω είναι δούλος σέ πάθος καί μέ τούς πονηρούς λογισμούς καταστρέφει τήν καλή πράξη.*Μήν καταφρονήσεις καί μήν παραμελήσεις ποτέ τούς λογισμούς σου. Γιατί ό Θεός γνωρίζει άλάθητα κάθε λογισμό.*Ο Θεός χρίνει καί ζυγίζει κάθε σκέψη μας. Μπορεϊ τό ίδιο πράγμα νά τό σκεφθεί κανείς ή μέ άπλό ή μέ έμπαθή τρόπο.*Άκούγοντας τόν Κύριο νά λέει, «Όποιος δέν άπαρνηθεί όλα του τά ύπάρχοντα, δέν είναι άξιος γιά μαθητής μου» (Λουκ.ιδ’33), μήν έννοήσεις ότι άναφέρεται μόνο στά χρήματα, άλλά καί σέ όλες τίς πράξεις της κακίας.*Έχεϊνος πού μετανοεί σωστά, περιπαίζεται άπο τούς ανόητους ανθρώπους. Καί αύτό είναι σημάδι ότι εύαρεστεϊ τόν Θεό.*Η αμέλεια στό νά κάνουμε όσα καλά μπορούμε, δύσκολα συγχωρείται. Η έλεημοσύνη, όμως, καί ή προσευχή άποκαθιστούν έκείνους πού άμέλησαν νά κάνουν τό καλό.*Τίς έναλλαγές τών καλών καί τών κακών νά τίς δέχεσαι μέ ήρεμία. Έτσι έξομαλύνει ό Θεός τίς άνωμαλίες τών άνθρωπίνων πραγμάτων.*Μή λές ότι έρχεται ό πειρασμός χωρίς νά τό θέλεις. Γιατί όπωσδήποτε, κι άν δέν άγαπάς τήν άμαρτωλή πράξη, άγαπας τίς αίτίες της.*Νά προσεύχεσαι νά μή σού έρθει πειρασμός. Άν όμως έρθει, δέξου τον σάν δικό σου καί όχι σάν ξένο.*Άν θέλεις νά σωθείς, άγάπησε τόν άληθινό λόγο καί μήν αποστραφείς ποτέ αδιάκριτα έλεγχο από άλλον.*Τό στόμα του ταπεινόφρονα λέει τήν άλήθεια. Όποιος άντιλέγει στήν άλήθεια, είναι όμοιος μέ τόν ύπηρέτη έκεϊνον πού ράπισε τόν Κύριο στό πρόσωπο.*Άλλο είναι ή έκτέλεση έντολης καί άλλο άρετή, άν καί παίρνουν ή μία από τήν άλλη τίς άφορμές τών άγαθών. Έκτέλεση έντολης είναι τό νά κάνει κανείς τά διαταγμένα άπό τόν θεϊο νόμο. Άρετή, όμως, είναι τό νά τού αρέσει άληθινά ή έκτέλεση της θείας έντολής.*Όπως τό φώς της ημέρας προέρχεται από τόν ήλιο, έτσι καί κάθε άρετή προέρχεται άπό τόν Θεό.*Όταν κατορθώσεις κάποιαν άρετή, θυμήσου τόν Χριστό πού είπε: «Χωρίς έμένα, δέν μπορείτε νά κάνετε τίποτα» (Ιω.ιε’5).*Κάθε καλό έχει χαριστεϊ από τόν Κύριο στούς άνθρώπους χατ’ οίκονομίαν καί έκεϊνος πού πιστεύει έτσι, δέν θά τό χάσει ποτέ.*Γιά τήν ντροπή πού θά σηκώσει κανείς μέ εύχαρίστηση γιά τήν άλήθεια του Χριστού, έκατό φορές περισσότερο θά δοξαστεί από πολλούς άνθρώπους. Καλύτερα, όμως, είναι νά ένεργεϊ κανείς τό κάθε καλό μόνο γιά τά μελλοντικά άγαθά.*Έκεϊνος πού έχει κάποιο πνευματικό χάρισμα καί συμπονά έκείνους πού δέν έχουν, μέ τή συμπόνια διατηρεί τό χάρισμα. Ό άλαζόνας, όμως, θά τό χάσει, καθώς χτυπιέται από τούς άλαζονικούς λογισμούς του.*Η καρδιά πού έχει έλεος γιά τούς άλλους, αναμφίβολα θά έλεηθεί. Είναι φανερό καί τό άντίθετο.*Είρήνη είναι ή απαλλαγή από τά πάθη, ή όποία δέν βρίσκεται χωρίς τήν ένέργεια του Άγίου Πνεύματος.*Πάντοτε νά κάνεις τό καλό κατά τή δύναμή σου. Καί όταν μπορείς νά κάνεις τό μεγαλύτερο, μήν άρχεϊσαι στό μικρότερο. Γιατί λέει ή Γραφή: «Όποιος γυρίζει πίσω, δέν είναι κατάλληλος γιά τή βασιλεία των ούρανών» (πρβλ.Λουκ.9:62).