Μιά μελέτη Νεκταρίου Μοναχοῦ τοῦ ἐκ Κορίνθου
(12ον) π.Ἀντωνίου Ἀλεβιζόπουλου: Βάπτισμα και Νηπιοβαπτισμός
ΚΙΝΕΖΟΙ ΑΓΙΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ
[σ.σ. Θέλοντας νά ἀποτυπώσουμε καί τή γνώμη τῶν σύγχρονων “καθηγητῶν” Θεολογίας ὡς πρός τό θέμα πού μᾶς ἀπασχολεῖ στήν παρούσα μελέτη μέ γενικό τίτλο: ”Μποροῦν οἰ ἀβάπτιστοι, αἱρετικοί και ἀλλόθρησκοι νὰ σωθοῦν;” διαλέξαμε τόν ἂοκνο ἐργάτη τοῦ Εὐαγγελίου στόν ἀντιαιρετικό ἀγώνα (καί ὂχι μόνο), τή μεγάλη μορφή στην Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία τοῦ περασμένου αἰώνα, τόν μακαριστό Πρωτοπρεσβύτερο π. Ἀντώνιο Ἀλεβιζόπουλο (1931-1996) Βλέπε βιογραφικό του στην ἰστοσελίδα: http://o-nekros.blogspot.com/2013/09/blog-post_2370.html
Πρωτοπρεσβυτέρου Ἀντωνίου ἈλεβιζόπουλουΔρ. Θεολογίας Δρ. Φιλοσοφίας
Βάπτισμα και Νηπιοβαπτισμός
Βάπτισμα
«Κατὰ τὴν ὀρθόδοξη πίστη ἡ ἀναγέννηση τοῦ ἀνθρώπου πραγματοποιεῖται μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα. Δὲν πρόκειται ἐδῶ γιὰ τὸ βάπτισμα τοῦ Ἰωάννη, γιατί αὐτὸ διακρίνεται ἀπὸ τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα (Πράξ. ἰθ‘ 3-5). Τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα γίνεται εἰς τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος (Ματθ. κὴ‘ 19)
Μὲ τὸ Χριστιανικὸ βάπτισμα ἐνδύεται κανεὶς τὸν Χριστό, λαμβάνει τὸ Πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας καὶ γίνεται κληρονόμος Θεοῦ καὶ συγκληρονόμος Ἰησοῦ Χριστοῦ (Γαλ. Γ’ 26-29. Ρωμ. Η‘ 17).
Ἡ ἁγία Γραφὴ βεβαιώνει πώς δὲν ὑπάρχουν δύο βαπτίσματα γιὰ τοὺς πιστούς. Τό βάπτισμα μὲ νερό, πού ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὸ ἅγιο Χρίσμα, εἶναι ἡ «ἄνωθεν ἀναγέννησή» του (Ἰω. γ‘ 3-5).
Τὸ Χριστιανικὸ λοιπὸν βάπτισμα εἶναι ἀπαραίτητο γιὰ τὴ σωτηρία (Μάρκ. ΙΣΤ‘ 16. Α’ Πέτρ. Γ’ 20-21). Μ’ αὐτὸ ἀποθνήσκουμε ὡς πρὸς τὴν ἁμαρτία καὶ ἀναγεννώμεθα πνευματικὰ (Πράξ. Β‘ 38. Ρωμ. ΣΤ’ 1-11. Τίτ. Γ’ 5). Μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα λαμβάνουμε τὸ Πνεῦμα τῆς υἱοθεσίας καὶ γινόμαστε «τέκνα Θεοῦ» (Ρωμ. Η‘ 5-11. Γαλ Δ’ 5-6), γιατί μὲ τὸ βάπτισμα ἐvτασσόμαστε στὸ σῶμα τοῦ Κυρίου, στὴν Ἐκκλησία (Πράξ. β‘ 41.47. Ἃ‘ Κορ. lβ‘ 13. Γὰλ Ὑ‘ 26-28) «ἐν σῶμα καὶ ἐν Πνεῦμα… μία πίστις, ἕνα βάπτισμα» (Ἐφεσ. δ‘ 4-5). Ἡ Ἐκκλησία, πού εἶναι «στύλος καὶ ἑδραίωμα τῆς ἀληθείας» (Α‘ Τιμ. Υ‘ 15), ἑρμήνευσε τὸ Ἰω. γ’ 3-5 σὲ ἀναφορὰ μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα.
Ὁ ἅγιος Ἰουστίνος (†165) συνδέει τὸ βάπτισμα μὲ τὴν ἀναγέννηση (Ἰω. γ‘ 3-5’) μάλιστα τὸ χαρακτηρίζει «τρόπον ἀναγεννήσεως» (Ἀπολ Α‘ 61). Ὁ Ὡριγένης (185-254) λέγει πῶς τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὑπάρχει «εἰς μόνους τούς μεταλαβόvτας αὐτοῦ ἐν τῇ τοῦ βαπτίσματος δόσει» (παρὰ Ἄθαν., Πρὸς Σεραπ. ἐπ. Δ‘, 10). Ὁ Τερτυλλιανὸς (†220) ἀναφέρει πῶς «χωρὶς τὸ βάπτισμα δὲν ἀνήκει σὲ κανένα ἡ σωτηρία, ὅλως ἰδιαιτέρως ἐξ αἰτίας τοῦ Λόγου τοῦ Κυρίου, «ἐὰν τὶς δὲν ἀναγεννηθεῖ ἐξ ὕδατος‘, δὲν ἔχει τὴν Ζωὴν» (Περὶ βαπτ. 12).
Ὁ Μ. Ἀθανάσιος ἀναφέρει πώς ὁ βαπτιζόμενος «τὸν μὲν παλαιὸν ἀπεκδύεται, ἀνακαινίζεται δὲ ἄνωθεν, γεννηθεῖς τῆ τοῦ Πνεύματος χάριτι» (Πρὸς Θεράπ., ἐπιστ. Δ‘,13). (295-373)
Ἀλλὰ καὶ στὴν ἐποχὴ τῶν μεγάλων πατέρων, ἡ Ἐκκλησία μὲ τὸν ἴδιο τρόπο ἑρμήνευσε τοὺς Λόγους τῆς Γραφῆς, ταυτίζοντας τὴ σωτηρία καὶ τὴν ἀναγέννηση μὲ τὸ βάπτισμα.
Ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ἀναφέρεται στὸ διάλογο μὲ τὸν Νικόδημο (Ἰω. γ‘ 1-21) καὶ ὀνομάζει τὸ βάπτισμα «λοχείαν», δηλαδὴ τοκετὸν καὶ «νέον δημιουργίας τρόπον… ἐξ ὕδατος καὶ Πνεύματος», «καὶ ἂν ἐρωτήση κανεὶς ‘πῶς ἀπὸ ὕδωρ;’, τότε πρέπει νὰ δοθεῖ ἡ ἀπάvτηση: Ὅπως ἀκριβῶς εἰς τὴν ἀρχὴν τὸ πρώτον ὑποκείμενον στοιχεῖον ἦτο τό χῶμα καὶ τὸ πᾶν ἦτο ἔργο τοῦ Δημιουργοῦ, ἔτσι καὶ τώρα τὸ μὲν ὕδωρ εἶναι τὸ ὑποκείμενον στοιχεῖον, τὸ πᾶν δὲ εἶναι ἔργον τῆς χάριτος τοῦ Πνεύματος‘» (Χρυσ., Εἰς τὸ Ἰω., ὁμιλ ΚΕ‘ 2)
«Διότι τίποτε τὸ αἰσθητὸν δὲν μᾶς παρέδωσεν ὁ Χριστὸς ἀλλὰ μὲ αἰσθητὰ μὲν πράγματα, ὅλα ὅμως νοητά. Ἔτσι καὶ τὸ βάπτισμα, ἡ μὲν δωρεὰ τοῦ ὕδατος γίνεται μὲ αἰσθητὸν πράγμα, ἀλλὰ τὸ συντελούμενον, δηλαδὴ ἡ ἀναγέννησις καὶ ἀνακαίνισις εἶναι νοητά. Διότι, ἐὰν μὲν ἤσουν ἀσώματος, γυμνὰ θὰ σοῦ παρέδιδε τὰ ἀσώματα αὐτὰ δῶρα. Ἐπειδὴ ὅμως ἡ ψυχὴ εἶναι στενὰ συνδεδεμένη μὲ τὸ σῶμα, μὲ αἰσθητὰ πράγματα σοῦ παραδίδει τὰ νοητὰ» (Χρυσ.,Εἰς τὸ Ματθ.,ὁμιλ.ΠΒ’ 4).
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος (381) ἀναφέρει τρεῖς γεννήσεις: «τὴν σωματική, τὴν διὰ τοῦ βαπτίσματος καὶ τὴν διὰ τῆς ἀναστάσεως» (Λόγος Μ‘ 2, Εἰς τὸ ἅγιον βάπτισμα).
Ἀλλὰ καὶ οἱ Πατέρες τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας, ὅπως ὁ Αὐγουστίνος, ὀνομάζουν τὸ βάπτισμα «μυστήριον ἀναγεννήσεως». Γι’ αὐτὸ καὶ ὅποιος ἀρνεῖται τὸν νηπιοβαπτισμό, βρίσκεται ἀντιμέτωπος μὲ τὴν ἁγία Γραφή, ἀλλὰ καὶ μὲ τὸ «τυπικό της Ἐκκλησίας, πού παραδόθηκε ἀπὸ παλαιὰ καὶ τηρεῖται πάντοτε» (Αὔγουστ., Ἐπιστ. πρὸς Σίξτο VII 32. Χ 43).
Τὸ γεγονὸς τῆς ταύτισης τοῦ βαπτίσματος μὲ τὴν ἀναγέννηση, δὲν σημαίνει βέβαια πώς τὸ βάπτισμα μᾶς ἀπαλλάσσει ἀπὸ τὸν προσωπικὸ ἀγώνα γιὰ τὴν διατήρηση καὶ τὴν καρποφορία τοῦ πνευματικοῦ δώρου.
Ἀντίθετα ἡ Ἐκκλησία εὔχεται στὸν Κύριο νὰ ἀναδείξει τὸν νεοφώτιστο «ἀήττητον ἀγωνιστὴν κατὰ τῶν μάτην ἔχθραν φερομένων κατ‘ αὐτοῦ» καὶ νὰ δώσει σ’ αὐτὸν «πάντα μελετᾶν ἐν τῷ νόμω σου καὶ τὰ εὐάρεστά σοι πράττειν».
Ὅπως ἀναφέρθηκε, τὸ βάπτισμα μᾶς «ἐνδύει» τὸν Χριστὸ καὶ μᾶς εἰσάγει στὸ Σῶμα τοῦ Χριστοῦ, δηλαδὴ στὴ «Βασιλεία τοῦ Θεοῦ» (Ἰω. γ‘ 3-5), ὅμως αὐτὸς εἶναι ὁ «ἀρραβὼν» (Β‘ Κορ. Ε‘ 5. Ἐφεσ. Α‘ 14), τὸν ὁποῖο ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ καὶ νὰ χάσει. Ἄλλωστε ἡ περίοδος τοῦ ἀρραβώνα, ἀκόμη καὶ στὶς ἀνθρώπινες σχέσεις, εἶναι περίοδος δοκιμασίας. Γι’ αὐτὸ καὶ ἀπαιτεῖται ἄσκηση καὶ ἀγώνας (Α‘ Θεσ. Ε‘ 6-11 καί Α‘ Πέτρ. Ε‘ 8-9).».
Νηπιοβαπτισμός
«Ὅπως ἀναφέραμε, στὴν ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ἡ ἀναγέννηση ταυτίζεται μὲ τὸ ἅγιο βάπτισμα, δὲν προηγεῖται τοῦ βαπτίσματος. Τὸ βάπτισμα εἶναι σωτηρία, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν τὸ στεροῦμε ἀπὸ τὰ μικρὰ παιδιά. Ὁ Κύριος παρήγγειλε πῶς δὲν πρέπει κανεὶς νὰ ἐμποδίζει τὰ παιδιὰ νὰ λάβουν τὴ χάρη (Ματθ. ΙΘ‘ 14).
Ὁ ἅγιος Εἰρηναῖος (†202), ἀναφέρει πῶς ὁ Χριστὸς «ἦλθε νὰ σώσει διὰ Τοῦ ἐαυτοῦ Του ὅλους λέγω, ὅσοι δὶ’ Αὐτοῦ ἀναγεννῶνται εἰς Θεόν, βρέφη καὶ παιδιὰ καὶ νέους καὶ γέρους. Γι’ αὐτὸ ἦλθε χάριν ὅλων των ἡλικιῶν καὶ ἔγινε βρέφος γιὰ τὰ βρέφη, ἁγιάζων τὰ βρέφη νήπιος μεταξύ τῶν νηπίων, ἁγιάζων τοὺς ἔχοντας τὴν ἡλικίαν αὐτήν…» (Εἰρ.,MPL 7,784).
Ὁ Ὠριγένης μᾶς πληρoφoρεῖ γιὰ τὴν πράξη τῆς Ἐκκλησίας τῆς ἐποχῆς του: «Τὰ παιδιὰ βαπτίζονται εἰς ἄφεσιν ἁμαρτημάτων… μήποτε ἐπεῖ οὐδεὶς καθαρὸς ἀπὸ ρύπου, τὸν ρύπον δὲ ἀποτίθεται τὶς διὰ τοῦ μυστηρίου τοῦ βαπτίσματος, διὰ τοῦτο καὶ τὰ παιδιὰ βαπτίζονται» (Ὑπομν. εἰς Ρωμ. Ε’ 9, βλ. Π. Τρεμπέλα, Δογματική, τόμος 3, σ. 114).
Ὁ Τερτυλλιανός, κάτω ἀπὸ αἱρετικὲς ἐπιδράσεις ἀντιτίθεται στὴν τότε πράξη τῆς Ἐκκλησίας καὶ ἀναφέρει: «Γιατί ἡ ἀθώα ἡλικία σπεύδει εἰς τὴν ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν; Ἐπιθυμεῖ ἴσως νὰ συμπεριφερθεῖ σὲ πρόσκαιρα πράγματα μὲ μεγαλύτερα προσοχή, καὶ τὰ θεϊκὰ ἀγαθὰ νὰ ἐμπιστευθεῖ σὲ κάποιον, στὸν ὅποιον δὲν ἐμπιστεύεται ἀκόμη τὰ γήϊνα;» (Τερτυλ, Περὶ βαπτ. 18).
Ὁ ἅγιος Κυπριανὸς († 258), μᾶς πληροφορεῖ ὅτι «δὲν ἐπιτρέπεται νὰ ἀρνηθοῦμε σὲ κανένα ἄνθρωπο, πού γεννήθηκε, τὸ ἔλεος καὶ τὴ χάρη τοῦ Θεοῦ. Διότι, ἀφοῦ ὁ Κύριος λέγει στὸ εὐαγγέλιό Του πώς ὁ Υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου δὲν ἦλθε νὰ καταστρέψει τὶς ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ νὰ τὶς σώσει (Λουκ. θ’ 56), δὲν ἐπιτρέπεται, καθόσον ἐξαρτᾶται ἀπό μᾶς, νὰ ἀπολεσθεῖ καμία ψυχή. Διότι τί λείπει ἀκόμη σὲ αὐτὸν πού σχηματίσθηκε στὴν κοιλία τῆς μητέρας του μὲ τὸ χέρι τοῦ Θεοῦ;». «Ἐὰν κάτι θὰ μποροῦσε νὰ ἐμποδίσει τοὺς ἀνθρώπους νὰ λάβουν τὴ χάρη, τότε θὰ ἦταν πιὸ πολὺ γιὰ τοὺς ἐνήλικες καὶ ἡλικιωμένους καὶ γέρoντες ἐμπόδιο οἱ βαρύτερες ἁμαρτίες. Ἐὰν ὅμως παρέχεται ἄφεση ἁμαρτιῶν ἀκόμη καὶ σὲ πιὸ βαριὰ ἁμαρτωλοὺς καὶ σὲ ἐκείνους πού προηγουμένως πολλαπλὰ ἁμάρτησαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καὶ δὲν ἀποκλείεται κανεὶς ἀπὸ τὸ βάπτισμα καὶ τὴ χάρη, ἐὰν ἀργότερα ἐπιστρέψει, πόσο λιγότερο ἐπιτρέπεται τό νὰ ἐμποδίζει κανεὶς ἕνα παιδί, πού εἶναι νεογέννητο καὶ δὲν διέπραξε καμία ἁμαρτία, ἀλλὰ ἔχει ὑποστεῖ μόνο μὲ τὴν πρώτη γέννηση τὴ δραστικότητα τοῦ παλαιοῦ θανάτου, ἐπειδὴ κι αὐτό, ὅπως καὶ ὁ Ἀδὰμ ἐγεννήθη κατὰ σάρκα! Ἔτσι μπορεῖ νὰ φθάσει στὴν ἄφεση ἁμαρτιῶν γι’ αὐτὸ τὸ λόγο πιὸ εὔκολα, ἐπειδὴ δὲν ὑπάρχουν γιὰ συγχώρηση προσωπικὲς ἁμαρτίες, ἀλλὰ μόνο ξένες ἁμαρτίες» (Κυπρ., Ἐπιστ. πρὸς Φίντους (BKV 2,273. 275).
Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, γιὰ νὰ κατοχυρώσει τὸν νηπιοβαπτισμὸ ἀναφέρει τὴν περιτομή, πού γινόταν τὴν ὄγδοη ἡμέρα ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ παιδιοῦ (Γεν. ΙΖ’ 12) καὶ τὴν ἐπάλειψη τῶν θυρῶν μὲ αἷμα τοῦ ἀμνοῦ (Ἐξόδ. ΙΒ’ 7) καὶ ὑπογραμμίζει: «Ἔχομεν αἰτιολογίαν, τὴν ὀκταήμερον περιτομήν, πού ἦτο μιὰ τυπικὴ σφραγὶς καὶ ἐδίδετο εἰς αὐτούς, στοὺς ὁποίους δὲν εἶχεν ἀναπτυχθεῖ ἀκόμη τὸ λογικόν. Ὁμοίως καὶ ἡ ἐπάλειψις τῶν φλιῶν τῶν θυρῶν, ἡ ὁποία ἐφύλαττε μὲ τὰ ἀναίσθητα, τὰ πρωτότοκα» (Γρηγ. Θεολόγ., Λόγος μ’ 28, ΕΠΕ 4,339)
«Ἔχεις νήπιον; μὴ δίδεις καιρὸν εἰς τὴν κακίαν, βάπτισέ το ἀπὸ τὴν βρεφικὴν ἡλικίαν, ἀφιέρωσέ το εἰς τὸ Πνεῦμα ἀπὸ τὴν ἡλικίαν τῶν μαλακῶν ὀνύχων» (Γρηγ. Θεολ. Λόγος , 17, ΕΠΕ 4,311).»
Ἐγχειρίδιο αἱρέσεων καί παραχρηστιανικῶν ὁμάδων
π. Ἀντώνιος Ἀλεβιζόπουλος
Δρ. Θεολογίας, Δρ. Φιλοσοφίας
Αναδημοσιευση: http://www.egolpion.net/baptisma.el.aspx
Βλέπε τη συμφωνία τῶν Ἁγίων Πατέρων και στο προηγούμενο μέρος (ἀνάρτηση) με γενικό τίτλο: “Μποροῦν ἂραγε οἱ ἀλλόθρησκοι καὶ οἱ αἱρετικοὶ νὰ σωθοῦν;” Ποιά εἶναι ἡ Ὀρθόδοξη διδασκαλία; (11ο μέρος ἀπό 17) “Περί τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος”